Kiến trúc Bauhaus ra đời năm 1919 tại Weimar, Đức, do Walter Gropius sáng lập. Đây không chỉ là một phong trào nghệ thuật mà còn là trường phái thiết kế mang tính cách mạng.
Bauhaus xóa bỏ ranh giới giữa nghệ thuật hiện đại, thiết kế công nghiệp và thủ công mỹ nghệ, tạo nên một triết lý mới: mọi sáng tạo phải phục vụ con người. Triết lý này đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến quy hoạch đô thị, nội thất, đồ họa và thời trang của thế kỷ 20, lan tỏa từ Đức đến khắp thế giới.
Điểm đáng chú ý của những kiểu kiến trúc Bauhaus
Phong cách Bauhaus không tạo ra các tòa nhà xa hoa hay chi tiết cầu kỳ. Thay vào đó, nó ưu tiên mặt tiền phẳng, mái bằng, cửa sổ băng dài, khối nhà được tổ hợp từ các hình học cơ bản như vuông, chữ nhật, tròn.
Vật liệu như bê tông, kính và thép được sử dụng trung thực, không che giấu cấu trúc. Tất cả đều phản ánh nguyên tắc “form follows function”, hình thức phải theo sau công năng, một mối quan hệ logic cốt lõi.
Chủ nghĩa công năng Kiến trúc Bauhaus
Chủ nghĩa tối giản và chủ nghĩa công năng là xương sống của Bauhaus. Nguyên tắc cơ bản: thiết kế phải phục vụ nhu cầu sử dụng trước tiên. Không gian được tổ chức hợp lý, tiết kiệm diện tích, tối ưu ánh sáng và thông gió.
Bất kỳ chi tiết nào không có chức năng đều được loại bỏ, thể hiện một root attribute là thực tiễn. Ví dụ rõ nhất là Meisterhäuser, các ngôi nhà dành cho giáo sư Bauhaus ở Dessau.
Nội thất kiến trúc Bauhaus
Nội thất kiến trúc Bauhaus tập trung vào thiết kế công nghiệp. Ghế Wassily của Marcel Breuer sử dụng thép ống công nghiệp và da căng, vừa nhẹ, vừa bền, lại dễ sản xuất hàng loạt.
Ghế Cantilever của Mies van der Rohe tiếp tục phá vỡ giới hạn truyền thống, loại bỏ bốn chân, tạo cảm giác không trọng lực. Đây là một salient LSI keyword về sự đổi mới vật liệu.
Không gian nội thất Bauhaus chú trọng ánh sáng tự nhiên, bố trí hợp lý, màu sắc cơ bản (đỏ, vàng, xanh lam). Không có họa tiết trang trí phức tạp, mọi thứ đều phục vụ công năng.
Walter Gropius Kiến trúc Bauhaus
Walter Gropius, một kiến trúc sư người Đức, là linh hồn của Bauhaus. Ông không chỉ sáng lập mà còn định hình phương pháp giảng dạy kết hợp lý thuyết và thực hành, khuyến khích sinh viên tiếp xúc trực tiếp với vật liệu, quy trình sản xuất và công nghiệp.
Triết lý của Gropius là xóa bỏ khoảng cách giữa nghệ sĩ và người thợ thủ công mỹ nghệ, tạo nên một cộng đồng sáng tạo liên ngành. Những công trình của Gropius như Fagus Factory hay nhà Gropius ở Dessau minh chứng cho tinh thần này: hiện đại, trung thực với vật liệu, phục vụ nhu cầu thực tiễn.
Đồ họa Kiến trúc Bauhaus
Bauhaus không chỉ là kiến trúc, mà còn định hình nghệ thuật đồ họa và typography hiện đại. Lyonel Feininger, Paul Klee, Vasilij Kandinskij là những nghệ sĩ đã thử nghiệm với bố cục hình học, phông chữ sans-serif, màu sắc cơ bản.
Herbert Bayer phát triển các thiết kế áp phích, bìa sách, logo với bố cục lưới chặt chẽ, thông điệp trực quan, thể hiện một facet quan trọng của trường phái. Ngôn ngữ đồ họa Bauhaus mở đường cho chủ nghĩa công năng trong truyền thông thị giác, nơi nội dung được ưu tiên hơn hình thức trang trí.
Tòa nhà Kiến trúc Bauhaus
Ngoài Bauhaus Dessau, nhiều công trình khác tiếp tục lan tỏa tinh thần Bauhaus. Villa Tugendhat của Mies van der Rohe ở Brno là ví dụ điển hình cho sự kết hợp khối hình học, không gian mở và vật liệu công nghiệp.
White City ở Tel Aviv, Israel, khu đô thị có hơn 4.000 tòa nhà theo phong cách Bauhaus được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Đây là một semantic entity quan trọng. Những tòa nhà này đều sử dụng bê tông, kính, thép; tổ chức không gian hợp lý, tiết kiệm năng lượng và dễ sản xuất hàng loạt.
Lời kết
Kiến trúc Bauhaus là bước ngoặt lớn của nghệ thuật hiện đại, thay đổi cách con người nhìn nhận mối quan hệ giữa thẩm mỹ và công năng. Từ Weimar đến Dessau, từ Đức đến Mỹ và khắp thế giới, Bauhaus đã đặt nền móng cho thiết kế tối giản, bền vững, dễ tiếp cận.